මේ දිනවල අපේ රටේ සමහර ප්‍රදේශවල දැඩි වර්ෂාපතනයක් සහිත සීතල කාලගුණයක් පැවතීම තරමක දුර්ලභ අවස්ථාවකි. මන්ද යත් සාමාන්‍යයෙන් ජුලි, අගෝස්තු මාස යනු ශ්‍රී ලංකාවට නිරිත දිග මෝසමේ බලපෑම පැවතීම නිසාම දැඩි වියළි සහ උණුසුම් සහිත කාලගුණයක් පැවතීම අප අපේක්ෂා කරන නිසා ය. නමුත් වර්තමානයේ ඇතැම් ප්‍රදේශවල ඇඩි වර්ෂාපතනය සහ නායයෑම් අනතුරු ඇගවීම් නිසාම පාසැල් පවා තාවකාලිකව වසා දමන්නට රජය පියවර ගෙන තිබේ.
හදිසියේ ම මෙවැනි කාලගුණික විපර්යාසයක් ඇතිවීමට හේතුව පිළිබද ලෝකයේ විවිධ රටවල දේශගුණික විපර්යාස පිළිබද විශේෂඥයින් මත ඉදිරිපත් කර තිබේ. ඒ පිළිබදව සරලව මෙසේ පැහැදිලි කර ගනිමු.
අප ආරම්භ කළ යුත්තේ පෘථිවි කක්ෂය පරිපූර්ණ ලෙස වෘත්තාකාර නොවන බව පැහැදිලි කිරීමෙනි. එසේ වූයේ නම්, පෘථිවියේ සිට සූර්යයාගේ දුර කිසි විටෙකත් වෙනස් නොවනු ඇත. කෙසේ වෙතත්, එය තරමක් දිගටි ඉලිප්සයක් බැවින් එහි දුර වසර පුරා අඛණ්ඩව වෙනස් වේ. එහි දුර අවම දුර (perihelion) සිට එය ජනවාරි මුලදී ළඟා වන aphelion දක්වා, එය ජූලි මස මුලදී ළඟා වේ. පෘථිවිය පරිහීලියන්හිදී ඇෆෙලියන් වලට වඩා උණුසුම් වනු ඇතැයි උපකල්පනය කිරීම තර්කානුකූල ය. කෙසේ වෙතත්, අපට ලැබෙන සූර්යයාගේ ශක්ති ප්‍රමාණයේ වෙනස (සූර්ය නියතය ලෙස හැඳින්වේ) පරිහීලියන් සහ ඇෆෙලියන් අතර සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් නොවේ. සියල්ලට පසු, පරිහීලියන් සහ ඇෆෙලියන් අතර දුර වෙනස සැතපුම් මිලියන තුනක් පමණ වේ. පෘථිවියේ සාමාන්‍ය සූර්ය කේන්ද්‍රීය දුර සැතපුම් මිලියන 93 න් කුඩා කොටසකි.
සූර්ය නියතය වර්ග මීටරයකට වොට් 1367 ක් පමණ වේ. පෘථිවියේ කුඩා විකේන්ද්රිකතාවය හේතුවෙන් වසර පුරා මෙම අගය වෙනස් වන්නේ 3.5% කින් පමණි. දැන්, පෘථිවි කක්ෂය වඩාත් දිගු වූවා නම්, aphelion සහ perihelion අතර උෂ්ණත්ව වෙනස සැලකිය යුතු වනු ඇත. එය සැතපුම් මිලියන 185 ක උපරිම දුරකට ගෙන එන ඉතා දිගටි කක්ෂයක් දිගේ චලනය වන අතර පසුව අවම වශයෙන් සැතපුම් මිලියන 16.75 ක දුරක් (බුධ ග්‍රහයාගේ සාමාන්‍ය දුරින් අඩකට වඩා අඩු අගයක් තරම්) ආසන්නයේදී උඳුනක් මෙන් පුළුස්සයි. දුරින් සිටින විට එය ශුන්‍යයට වඩා බෙහෙවින් අඩු උෂ්ණත්වයකට කැටි වේ.
සෑම වසරකම ජූලි 4 දින පෘතුවිය නිදහස් දිනය සමරන්නේ සූර්යයාගෙන් හැකිතාක් ඈතට යාමෙනි. තාරකා විද්‍යාඥයින් අලුයම 3 ට EDT (0700 GMT) ට aphelion ලෙස හඳුන්වන දෙයට ළඟා වේ. aphelion හි පෘථිවිය සූර්යයාගේ සිට සැතපුම් මිලියන 94.51 (කිලෝමීටර් මිලියන 152.1) දුරින් පවතිනු ඇති බව Space.com හි Night Sky දින දර්ශනය අධීක්ෂණය කරන SkySafari මෘදුකාංගයේ ආධුනික තාරකා විද්‍යාඥයෙකු වන භූ භෞතික විද්‍යාඥ Chris Vaughan පවසයි.
උණුසුම් ග්‍රීෂ්ම දිනයක පෘථිවිය සූර්යයාගෙන් මෙතරම් දුරස් වේ යැයි සිතීම අපහසු විය හැකි නමුත් ‘ස්වභාව ධර්මයේ සුවිශේෂී අවස්ථාවලදී අප හිතනවාට වඩා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වූ පාරිසරික තත්වයන් අප වෙත ළගා විය හැකි බවත්, ඒවාට මුහුණදීම සදහා මිනිසා සූදානම්ව සිටිය යුතු බවත් මානව වර්ගයා දැන සිටිය යුතුය’ යනුවෙන් වෝන් වාර්තා කර තිබේ. 2023 ජනවාරි 4 වන දින, පෘථිවිය සූර්යයාට ඉතාම ආසන්නම වනු ඇත. එය වේලාව සහ දිනය අනුව සූර්යයාගේ සිට සැතපුම් මිලියන 91.4 (කිලෝමීටර මිලියන 147.1) දුරින් පවතිනු ඇති බව වාර්තා වේ.
මෙවැනි සුවිශේෂී අවස්ථාවල අප වෙනදාට වඩා වැඩි වශයෙන් සූර්යයා නරඹන්නට කැමැත්තක් දක්වන බව පුදුමයක් නොවේ. එසේ නමුත් විශේෂ ආරක්ෂාවක් නොමැතිව දුරදක්නයකින්, දුරේක්ෂයකින් හෝ කිසිදු ආධාරකයක් නොමැති ඇසකින් කිසිවි ටෙක සූර්යයා දෙස නොබලන ලෙස ජාත්‍යන්තර තාරකා මධ්‍යස්ථාන අනතුරු අගවා තිබේ. තාරකා ඡායාරූප ශිල්පීන් සහ තාරකා විද්‍යාඥයින් සූර්යයා ආරක්ෂිතව නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා භාවිත කරන විශේෂ පෙරහන් භාවිතා කර පමණක් මෙය නිරීක්ෂණය කරන මෙන් තාරකා විද්‍යාඥයින් පවසා තිබේ.
දුලංජලී මුතුවාඩිගේ